Een val detecteren met een bewegingsalarm, doen of no-go? Is er een alternatief?
Een bewegingsmelder wordt vaak ingezet voor valdetectie. Het moet zorgmedewerkers helpen te detecteren wanneer een bewoner of cliënt is gevallen. Maar is een bewegingsmelder wel de juiste tool? We bekijken het in dit artikel.
Het detecteren van een val bij een oudere is van groot belang, vooral in de zorg, omdat het directe gevolgen heeft voor gezondheid, veiligheid en kwaliteit van leven. Valincidenten zijn een belangrijke oorzaak van letsel en overlijden bij ouderen, vooral wanneer hulp te laat komt. 80% slaagt er niet in om zelf hulp in te roepen! Een oudere die na een val langer dan een uur op de grond blijft liggen, heeft een twee keer zo hoog risico op overlijden. Een val tijdig detecteren is dus van levensbelang.
Veel zorgdomoticasystemen bieden een bewegingssensor. De naam zegt het al: zo’n sensor detecteert beweging in een bepaald gezichtsveld. Het helpt de zorg te detecteren wanneer een bewoner of cliënt uit bed probeert te stappen, naar de badkamer gaat of dwaaldrang vertoont en ’s nachts door de deur gaat.
Verzorgingshuizen zetten een bewegingsmelder regelmatig ook in als valdetectie. De inzet van zo’n sensor heeft echter eigenschappen waardoor dit niet de juiste toepassing is.
Waarom een bewegingsmelder geen goede valdetectie is:
-
Bewegingsmelders zijn ontworpen om beweging te registreren, niet het gebrek daaraan. Als iemand valt en daarna stil blijft liggen, detecteert de sensor dit juist niet. Hierdoor kan een val onopgemerkt blijven.
-
Bewegingsmelders kunnen geen onderscheid maken tussen normale bewegingen (zoals lopen of zitten) en abnormale situaties zoals een val. Ze geven een signaal bij elke beweging, waardoor ze geen betrouwbare indicator zijn van een noodgeval. Dit kan leiden tot alarmmoeheid bij de zorg.
-
Bewegingsmelders werken op basis van infrarood (PIR) en hebben een beperkte kijkhoek. Een persoon die achter meubels of in een dode hoek valt, wordt mogelijk niet gedetecteerd.
-
Ze kunnen niet bepalen of iemand ligt, zit of staat. Ze herkennen een val dus niet specifiek. Een systeem dat een val detecteert, moet houdingsveranderingen kunnen analyseren – iets wat bewegingsmelders niet kunnen.
Alarmmoeheid
Als bewegingsmelders verkeerd worden ingezet, kan dat leiden tot alarmmoeheid. Alarmmoeheid (ook wel alarm fatigue) ontstaat wanneer zorgmedewerkers zoveel (valse) meldingen of alarmen binnenkrijgen dat ze ongevoelig worden voor echte noodsignalen. Ze reageren dan minder alert of zelfs helemaal niet meer op sommige alarmen.
Een voorbeeld uit de praktijk:
Rond 10.00 uur ’s ochtends krijgen meerdere zorgmedewerkers een alarm vanuit een bepaald appartement. De medewerkers kijken op hun handset, en een collega accepteert het alarm en zegt tegen de anderen:
“Dat is mevrouw Van der Laan (een fictieve naam), die zal wel weer aan het lopen zijn,”
en gaat verder met haar werkzaamheden. Een oplettende locatiemanager hoort dit toevallig en stelt de vraag:
“Hoe weet je dat zo zeker?”
Dit was een duidelijk voorbeeld van alarmmoeheid. De zorg had meerdere malen valse alarmen ontvangen, waardoor ze nu aannames gingen doen.
Zijn er alternatieven?
De inzet van een bewegingsmelder voor valdetectie lijkt dus geen goed idee. Vroeger waren er geen andere opties, maar tegenwoordig zijn er gelukkig sterke alternatieven.
Polsalarm met valdetectie
Er zijn oplossingen die een polsalarm bieden met ingebouwde valdetectie via:
-
een versnellingsmeter (meet plotselinge snelheidsveranderingen)
-
en een gyroscoop (meet kanteling of draaiing van het lichaam)
Dit is een uitstekend hulpmiddel voor mensen die begrijpen waarom ze het alarm dragen. Minder geschikt is het voor mensen met dementie; deze doelgroep zal vaak proberen het polsalarm af te doen, waardoor een val alsnog niet wordt gedetecteerd.
Vaste valsensoren
De oplossing zit hem in vaste valsensoren. Deze worden in de ruimte gemonteerd en scannen de omgeving. Ze herkennen personen en hun houding. Ze detecteren snel en accuraat of iemand gevallen is, of bijvoorbeeld gewoon in bed ligt. En dat allemaal zonder dat de bewoner of cliënt iets hoeft te dragen.
De bewoner kan zich vrij bewegen. Omdat de valsensor alleen een alarm genereert bij een daadwerkelijke val, worden valse alarmen en dus ook alarmmoeheid voorkomen.
Valdetectie met beeld en geluid
De functies van de valsensor zijn ook terug te vinden in een specifieke fisheye-videocamera. Deze sensor werkt net als de vaste valsensor, maar kan daarnaast ook live beelden tonen aan de zorg voor snel inzicht in de situatie. Via een ingebouwde speaker kan de zorgmedewerker direct communiceren met de bewoner en hem of haar geruststellen dat hulp onderweg is.
Omdat beelden privacygevoelig zijn, bieden deze kamers een privacymask, waardoor de bewoner onherkenbaar in beeld is.
Voordelen van deze camera’s:
-
Inzet als bewegingsmelder: door zones te definiëren waar iemand zich vrij mag bewegen of zones waar men geïnformeerd wil worden bij beweging
-
In-/out-bed-detectie: de camera herkent op basis van houding of iemand nog in bed ligt of uit bed is gestapt
Voorkom een val met licht
Veel valincidenten gebeuren ’s nachts als het donker is en het zicht beperkt is. Eerder behandelde we al de AI-lamp een lamp met ingebouwde valsensor. Deze herkent wanneer een bewoner rechtop in bed gaat zitten of gaat lopen. De lamp past de lichtsterkte automatisch aan op de activiteit, zodat de bewoner goed ziet waar hij of zij loopt.
Mocht de bewoner toch vallen, dan stuurt de lamp via de valsensor direct een alarm naar de zorgmedewerkers.
Valpreventie
De sensoren kunnen ook worden ingezet voor valpreventie. Incidenten worden gelogd, waardoor geanalyseerd kan worden hoe een val is ontstaan. Door de situatie hierop aan te passen, kunnen toekomstige valincidenten mogelijk worden voorkomen.
Conclusie: Een bewegingsmelder is geen valsensor.
De inzet van een valsensor draagt aanzienlijk bij aan de veiligheid van de bewoner én zorgt voor verlichting van de werkdruk bij zorgmedewerkers. In tegenstelling to een bewegingsm,elder die alleen bewegingen waarneemt en in sustauties bij valgevaarlijke personen veel valse alarmen kunnen genreren, wat de werkdruk op zorgmederwekers vergroot en tot alarmmoeheid kan leiden.
